De taal van je lichaam op je denken en emoties

Je lijf heeft je wat te vertellen, soms al eerder dan dat jij weet wat er op emotioneel gebied aan de hand is. Emoties die we niet goed aan durven kijken, stoppen we soms liever weg uit angst voor de angst bijvoorbeeld. Dit mechanisme uit zelfbescherming kan je helpen in bepaalde situaties waarin je focus moet houden en moet handelen. Maar wat gebeurt er als je negatieve gevoelens en emoties te lang onderdrukt? Wat is de invloed van negatief denken op emoties en je fysieke gezondheid? In dit blog zal ik dieper ingaan op hoe je meer invloed krijgt op negatieve gedachten en het langdurig negeren van je emoties die voor fysieke problemen kunnen zorgen.

Naast gevoelens die we ervaren door interactie met anderen, gebeurtenissen en de situatie waarin je je bevindt, heeft onze manier van denken ook invloed op onze emoties. Als voorbeeld; je staat voor een belangrijk examen. Je gedachten zijn sterk aanwezig in negatieve context. “Ik haal het vast niet, ik maak een domme fout”, deze gedachten laten jou in emotionele zin angstiger worden voor je examen. Zijn ondanks de spanning je gedachten positief: “Ik vind het spannend, maar ik weet dat ik het kan”, dan ervaar je emotioneel meer kracht. In veel situaties heeft je manier van denken grote invloed op hoe jij je voelt. Hiermee zeg ik niet, dat hiermee je psychisch welbevinden altijd te sturen is. We maken als mensen allemaal de nodige levenservaringen mee, die impact kunnen hebben op ons mentaal en fysiek welbevinden. Ervaringen uit je jeugd, maar ook op latere leeftijd kunnen ervoor zorgen dat er bepaalde emoties naar boven komen in een andere situatie, die dat nare gevoel weer oproepen. Ervaringen uit een periode van afscheid, rouw, ziekte, pijn, relatiebreuk, onrecht, er zijn veel ingrijpende levenservaringen die je emotioneel moet verwerken. Soms is de pijn en angst voor gevoelens in een moeilijke situatie zo overweldigend, dat je het niet durft te voelen. Je lichaam slaat het als het ware op, om je op een later moment eraan te herinneren, dat je nog iets te verwerken hebt. Lichaam en geest zijn zo met elkaar verbonden dat deze samenwerking niet te ontkennen is. Langdurige vermijding van diepe emoties heeft een negatief effect op je fysieke gezondheid. Er ontstaan gaandeweg steeds meer- soms onverklaarbare- klachten.

Angst voor emoties

Waarom vinden zoveel mensen het eng om hun emoties te voelen en te uiten?  De confrontatie met pijnlijke emoties, zoals verdriet, angst of woede kan zo hevig zijn, dat er angst is voor controleverlies. Verlies van jezelf, anderen, de grip op je eigen handelen en gedrag, het lijkt niet te overzien. Negatieve gedachten hebben hierin ook weer een slechte invloed. Het versterkt je angst als je je inbeeldt wat er allemaal mis kan gaan als jij de pijn die je ervaart, gaat uiten. ‘Wat vinden anderen daarvan, is het wel reëel om me zo te voelen, stel ik me niet aan? Ik ben verantwoordelijk voor mijn werk, mijn gezin, ik kan er niet aan toegeven, ik moet sterk blijven.’ Deze angstgedachtes kunnen de grens om wél je emoties te voelen en te uiten verhogen, waardoor je nog niet toegeeft aan je fysieke klachten met een psychische oorzaak.

Emotionele verdoving

Wat er vervolgens kan gebeuren als je emoties diep wegstopt en deze geen ruimte geeft, is dat je emotioneel afvlakt. We noemen dit ook wel emotionele verdoving. Kenmerken hiervan zijn:

• Je herkent je eigen emoties niet goed, waardoor je niet, of niet goed, kunt voelen wat bij een ervaring past. Dit kunnen positieve en negatieve emoties zijn.
• Je voelt je leeg en je doet wat er wordt verwacht op de automatische piloot

Er zijn oorzaken die een tijdelijke emotionele verdoving kunnen oproepen, zoals drugsgebruik, angst- en paniekaanvallen. Wanneer je langdurig emotioneel afgevlakt bent, is de oorzaak meestal gelegen in bijvoorbeeld trauma, verwaarlozing, of langdurig stress ervaren. In dit geval kunnen we ook spreken van coping mechanisme.

De lichamelijke reactie op negatief denken

Negatief denken kan een gewoonte zijn en passen bij je karaktereigenschappen. Wist je dat de effecten van negatief denken veel verder gaan dan alleen in het mentale of emotionele domein? Onze manier van denken heeft impact op onze fysieke gezondheid. De fysiologische verklaring is als volgt:

• Verhoogde productie van stresshormonen

Negatieve gedachten activeert de hypothalamus in de hersenen, die de productie van stresshormonen, zoals cortisol en adrenaline, stimuleert. Je kunt je dus voorstellen dat als je de neiging hebt om vaak negatief te denken over jezelf, anderen, het leven en omstandigheden, dit invloed heeft op je lichamelijke gezondheid. Chronische stress kan leiden tot een verhoogd risico op hartziekten, hoge bloeddruk, en een verzwakt immuunsysteem.

• Zwakker immuunsysteem

Bovenmatige negatieve emoties en stress kunnen het immuunsysteem onderdrukken, waardoor we vatbaarder worden voor infecties en ziekten. Studies hebben aangetoond dat langdurige negatieve emoties, zoals depressie en angst, kunnen leiden tot verminderde afweer van virussen en ziektekiemen.

• Slaapstoornissen

Negatief denken, met name voor het slapengaan, kan leiden tot slaapproblemen. Dit piekeren en ‘zwaar denken’ brengt je lastiger in slaap en/of je slaap niet goed door. Slaapgebrek heeft grote invloed op je dagelijks functioneren en presteren én, op je mentale veerkracht. Langdurig een tekort aan slaap kan leiden tot een verhoogd risico op hartziekten, diabetes, en obesitas.

• Spijsverteringsproblemen

Het voortdurend ervaren van negatieve emoties (wat versterkt wordt door negatief denken), kan ook het spijsverteringsstelsel beïnvloeden. Problemen zoals zure reflux, maagzweren, en het prikkelbare darm syndroom kunnen – al dan niet deels – oorzaak zijn van de psyche. Negatieve gedachten en emoties veranderen ook soms het eetpatroon. Emotie-eten is een veelvoorkomende reactie als toevlucht om emoties niet te hoeven voelen.

Strategieën om negatief denken te verminderen

Negatief denken heeft dus grote impact op je lichaam. Maar hoe ga je een aangeleerd denkpatroon veranderen? Vaak heb je het jezelf al jarenlang zo onbewust aangeleerd. Een manier van omgaan met lastige situaties leer je al vroeg in je jeugd. Hoe werd er bij jou thuis omgegaan met situaties die moeilijk waren? Het is goed om jezelf soms een spiegel voor te houden. Wat jij zo vervelend vroeger thuis vond, kun je soms nu in jezelf terug herkennen in gedrag en het omgaan met gevoelens. Dit wil niet zeggen dat je niet veranderen kunt. Vooral wanneer je lichamelijke klachten ervaart en je de oorzaak wil achterhalen, kun je een positievere mindset gaan inzetten om je beter te voelen. Bewust anders denken vraagt om aandacht en tijd. In het begin kan het bijna krampachtig aanvoelen als je ineens anders en positiever gaat denken. Naarmate je het vaker oefent, zul je merken dat het steeds meer automatisme wordt.

Vind je het moeilijk om negatieve gedachtes te verminderen? Heb je handvatten nodig om dit aangeleerde patroon van denken te doorbreken? Hieronder geef ik je alvast een aantal tips die je kunt gebruiken:

• Mindfulness: Bewustwording van je denken, voelen en handelen krijgen meer diepgang door de inzet van mindfulness. Je bent heel bewust bezig met het beleven van het huidige moment, waardoor de neiging tot negatief denken wordt verminderd.
• Bewegen: Regelmatige lichaamsbeweging bevordert de aanmaak van gelukshormonen, zoals endorfine, serotonine en dopamine. Bewegen zorgt ervoor dat je lekkerder in je vel zit waardoor je makkelijker positiever kunt denken. Bewegen hoeft niet per se in de sportschool, elke dag buiten een wandeling maken, draagt al positief bij. Regelmatig bewegen heeft bewezen stress te verminderen en het algemene welzijn te verbeteren.
• Sociale Ondersteuning: Het delen van gevoelens en gedachten met betrouwbare vrienden of familieleden kan helpen bij het verlichten van stress en negatief denken. Durf daarbij ook te vragen naar hoe zij ervaringen verwerken, sta open voor hun feedback en leer van elkaar.
• Coaching en therapie: Het is belangrijk om te erkennen wanneer professionele hulp nodig is. Langdurig negatief denken en de onmogelijkheid om emoties te verwerken kunnen leiden tot ernstige mentale en fysieke gezondheidsproblemen. Therapie kan je helpen om hardnekkige gedragspatronen te leren te doorbreken en (onverwerkte) emoties te uiten.

Conclusie ‘de taal van je lichaam op je denken en emoties’

De impact van negatief denken op onze fysieke gezondheid is aanzienlijk en mag niet worden onderschat. Het onderdrukken of negeren van onze emoties verergert alleen maar de negatieve effecten op je lichaam. Het is daarom cruciaal om strategieën te ontwikkelen om negatief denken te verminderen en professionele hulp te zoeken wanneer nodig. Door aandacht te geven aan je emotionele welzijn, verbeter je alleen je mentale gezondheid, maar bescherm je tegelijkertijd je fysieke gezondheid.

Kan ik je ondersteunen met therapie en coaching?

Neem dan contact met me op.

Liefs Wilmie